Bazı Kur’an kıssalarının ilmî ve edebî tahlili

Abstract

Kur'an kıssalarının bazılarını tahlil eden Arapça bir makale

Kur’an bünyesinde 27’si peygamberlerle, 13’ü de diğer kişi ve topluluklara ilgili olan toplam 40 farklı kıssa bulunur. Bu kıssaların anlatıldığı ayetlerin sayısı, toplam Kur’an ayetlerinin dörtte birinden biraz fazladır. Bu miktarın üçte bir, hatta üçte iki olduğunu söyleyenler de vardır. Hz. Âdem’in yaratılışıyla başlayıp Hz. Muhammed’in doğumundan hemen önce gerçekleşen Fil Vakası’na kadarki geniş bir aralıkta, insanlık tarihine yönelik en sağlam bilgi kaynağı, Kur’an kıssalarıdır. Normal edebî metinlerden çok farklı bir anlatım üslubu bulunan bu kıssaların ortak teması, tevhid; ortak amacı da, dinleyicinin bunlardan ders almasıdır. Kıssaların, Hz. Peygamber’in peygamberliğini ispat, anlatılan güzellikleri görüp onlara rağbet etme, çirkinlikleri görüp onlardan sakınma, yaşamda tesadüfün olmadığını ve her şeyin mutlak bir iradenin meşietine göre yürüdüğünü görme, teselli olma/verme gibi yan amaçları da vardır. Tüm bu amaçların gerçekleşmesi, kıssaların ilmî ve edebî yönden tahlil edilmesine; onlardaki mesajların doğru şekilde belirlenmesine bağlıdır. Kıssaları anlatan evrenin ve dillerin Yaratıcısı olunca, onlarda çeşitli ilmî ve edebî inceliklerin olması kaçınılmazdır. Kıssalarda, her okuyucunun fark edeceği açık mesajlar olduğu gibi; Arapça, belagat, tefsir, siyer, hadis ve akaid ilimlerinin verileri ışığında yapılacak tahlil ve analizler sonucu ulaşılabilecek kısmen kapalı mesajlar da vardır. Dolayısıyla genel anlamda ilim erbabının özelde de Kur’an yorumcularının Kur’an’da böylesine büyük bir yekûn tutan kıssaları özel olarak ele alması ve güçleri yettiğince onlardaki detayları ortaya koyması gerekir. Bu çalışma, hem açık hem de kısmen kapalı olan mesajların ortaya çıkarılmasına yönelik bir denemedir. Benzer bir çalışmanın tüm Kur’an kıssalarına uygulanması durumunda örneklik yapması hedeflenmiştir.

There are totally 40 different stories in the Qur’an, 27 of which are related with the prophets and 13 are related with other people and communities. The number of the ayah’s in which these stories are related is a bit more than quarter of the total number of ayah’s. Further more, some tells that this proportion is one third or even two third. The most reliable source for information regarding the history of humanity beginning from the prophet Adam till the year of the elephant which is just before the birth of the prophet Muhammad are Quranic stories. The common theme of these stories which have a too much different style of expression compared to regular literary texts is unity (tawheed) and common aim is to give lessons to the audience. There are secondary purposes of the stories such as proving the prophethood of the prophet Muhammad, to encourage good deeds and to avoid bad deeds, to Show that nothing is coincidental in the life and everything happens in accordance with an absolute command, and to relieve pain. The realization of all of these aims depend on anlayzing the stories literally and scholarly, and defining the message given in them in a right way. It is inevitable that there should be scientific and literary subtilities in them as their narrator is the creator of the univese and the languages. In stories, there are both open messages that every reader can pick it out and also implicit messages that can be reached out only in the light of the sciences such as Arabic language, rhetoric, prophetic biography, tafseer, hadith and aqaid (doctrine). Thus, it is necessary for the people of sciences in general and for the interpreters of the Quran in particular to deal with those stories which add up to a huge portion of the Quran with a special focus and to reveal the details of them as much as they can. This study, is an attempt for revealing both the open messages and implicit messages. It is aimed to be a sample for a similar study for all of the Quranic stories.